Ayam Ijo Sambu
Wénten kocap katuturan satua saking jagat Jembrana sané
sampun lumbrah kabaosang antuk para janané sané seneng ka tajén, wénten kabaos
ayam ijo sané mawasta Ijo Sambu, nanging kawéntenané arang pisan.
Rupanipun ijo masuku
biru, matanipun ireng kadi makukus, muanipun ireng (mianaan), tegilipun putih
semu kuning kadi malem, ikuh manukipun putih. Kawéntenanné kadi punika, pecak
sané dumun wénten ratu lintang wibuh, mabiséka I Ngurang Rangsasa, Anak Agung
ring Pecangakan.
Kabaosang Pecangakan,
duaning ring genahé punika kocap pinaka genah paksi Cangak medem.
Ida Anak Agung Ngurah
Rangsasa sakadi parab idané tan wénten pisan ngamanggehang darma, ida seneng
makaklecan. Yan sampun katandes, tan pisan ida sayang ring raja brana, kantos
telas artabranan idané anggén ida matoh ngulurin daging pakayunan brahmantia.
Méh ring asapunapiné, panegara kantos busananidané sané kari karangsuk taler
kaanggén metoh ring tajén. Punika mawinan tan mari pikayunan idané osiah.
Ri tatkalaning masa,
kocap arinidané sané mabiséka I Ngurah Sawé kadauhin, kanikayang ngwalinin
anggan idané ngambel jagat, santukan Ida Anak Agung Ngurah Rangsasa mapakayunan
pacang makérti ring telenging wanané. Glisin satua, Ida I Ngurah Sawé, tan
tulak ring pakayunan rakanidané.
Kacrita di sampuné
tengah wengi nedeng sepi Ida Anak Agung Ngurah Rangsasa, raris mamargi ka
alasé. Rauh ring alasé, wénten bukit alit, i rika ida nangun kérti, mangastawa
ring Ida Betara. Mungguing tetujonidané mayasa sané pinih utama tan wénten tios
wantah mangda mrasidayang ida jaya sajeroning makaklecan. Saking sidi
pangastawanidané, wantah asasih lintang pitung rahina ida mamuja, raris tedun
Ida Sanghyang Sambu nyakala, ngandika ring Ida Anak Agung Ngurah Rangsasa.
“Ngurah, apa kabuatang
Ngurah dini nangun tapa?”
I Ngurah Rangsasa raris
macingakan, ulap panyuryanidané, sué-sué raris terang kacingak, i rika wau ida
matur saha sembah.
“Naweg agung sinampura
ring bukpadan Paduka Betara, maawinan titiang i riki nangun tapa, tan wénten
tios pangastutin titiang, riantuk kulub titiang ngempu jagat, ngulurin manah
momo, demen dados bebotoh, mapuara lacur rauhing panegara tambis telas adol
titiang. Sané mangkin banget pinunas titiang ring singgih Betara mangda suéca
Paduka Betara micayang kasidian sadia titiang menang makaklecan!”
Wau asapunika pinunas I
Ngurah Rangsasa, Ida Sanghyang Sambu lédang tur arsa pisan ring kawéntenanidané
raris ngandika, “Nah, jani manira maang Ngurah siap aukud, ento gocék. Yan suba
budal walan Ngurahé marupa arta brana bantas atenga, marérén nyen Ngurah
makaklecan, mapan tan wenang anaké dadi Bupati ngalih kasukan saking matajén!”
Wus mawuwus asapunika,
raris Ida Sanghyang Sambu ngambil watu saha kapuja, dados ayam ijo biru, mata
ireng kadi makukus, tegil putih kadi malem, bulu manukipun putih, mua ireng.
Manuké punika raris kapicayang ring I Ngurah Rangsasa.
Di sampuné ayamé punika
katunas antuk I Ngurah Rangsasa, Ida Sanghyang Sambu raris mur ka ambarané tan
wénten kanten.
Kacrita gelisin satua
énggal, I Ngurah Rangsasa mangkin budal, sasampuné nyakupang kara kalih matur
suksma ring Ida Sanghyang Sambu duaning sampun kapicain ayam maules. Sasampuné
rauh ring purian, ayamé punika raris kurung ida ring kurungan kabuat antuk
bambu linuih. Siang dalu I Ngurah Rangsasa mreténin ayamé punika; semeng sampun
kagecel, siang malih kaboréhin antuk kotoran banténg kacampur gedubang. Soréné
bongbong ida sareng para bebotohé ring bencingah jagat Pacangakan.
Di sampuné ayamé seger,
sampun manut kagocék manut urah-arih ayam aduan, kocap I Ngurah Rangsasa ngadu
ayamé ka genah tajén sané ageng, tajén undangan kabaos. Makéh para bebotoh sané
kabinawa rauh ka tajén; kabinawa mawinan madué jinah makéh; taler kabinawa
mawinan madué ayam seselikan manut wacakan lontar pangayam-ayaman.
Kacrita né mangkin I
Ngurah Rangsasa duaning ida mawala akidik, matilesang angga kocap ida nylibsib
makta ayam ka tengah kalangané. Ayamé kaseluk tur kaobong-obongan sareng
lawannyané sané saih tanding. Kacrita mangkin ayam idané sampun polih saih
tanding. Tan makéh sangké, I Ngurah mabuat wantah dasa ringgit. Kalah toh ayam
idané duaning mapadu nandingin duén bebotoh kasub sugihing brana. Sasampun
adung wala, wau kalébang ayamé mapadu. Tan polih mapéngkas meseh ayam I Ngurah
Rangsasa sagét sampun padem kasambut olih ayam paican Ida Sanghyang Sambu.
Satunggal wénten
kaklecan, ayamé adu ida turmaning setata jaya, kantos mrasidayang budal walan
ida sané sampun-sampun. Ri sampuné mawali brana druén idané, raris ida usan
makaklecan. Ayam punika raris kapicayang ring arinidané Ida Ngurah Sawé.
Punika mawinan, yan padé wénten mangkin ayam marupa kadi
ring ajeng, kabaos Ijo Sambu, wiréh matehin warnin ayam paican Ida Sanghyang
Sambu. Bukité sané alit genah Ida Ngurah Rangsasa makérti, kawastanin Bukit
Rangsasa, samaliha mangkin kawangunin pura kawastanin Pura Rangsasa.
Bilih becik yening satua puniki maka sami medaging gambar....
BalasHapusSuksema
nggih, suksma antuk penampennyane,, titiang utsahayang mangda samian satua madaging gambarnyane..
BalasHapus