expr:class='"loading" + data:blog.mobileClass'>

Materi Dharma Wacana

 

Dharma Wacana

Panglimbak pangajahan basa Bali ring aab jagaté  sekadi mangkin sampun sayan ngamecikang, sané kasinahang  antuk  kawéntenan  basa Baliné kaanggé ring widang informal sakadi ring pakraman, sekaa truna-truni, taler punika ring widang  pendidikan . Silih sinunggil kawagedan sané kaplajahin ring widang pendidikan inggih punika kawagedan mabasa Bali, rikalaning madharma wacana.


1.      Teges Dharma Wacana

Dharma wacana inggih punika wacana utawi pitutur sané katur majeng karma akéh, tetujonnyané ngaturang pangéling-éling, utawi pamayuh kahyun mangda pakahyunan sang mireng sida tinglas galang apadang. Ngeninin dagingnyané, dharma wacana ketah nyobiahang indik kasusilan, tatwa, miwah upacara. Upami: Dharma wacana sané ngwedar indik kasuksman mapakelem, Dharma wacana sané mahbahang kasuksman manusa yadnya, Dharma wacana sané ngwedar kasuksman pitra yadnya, msl. Munggwing tetujon ngaturang  dharma wacana inggih punika:

Ø  Anggen ngwewehin  kaweruhan

Ø  Nelebang ajaran agama miwah budaya

Ø  Ngamargiang paindikan agama, budaya miwah adat istiadat ring  masyarakat (warga), wangsa, lan negara.

Dharma wacana sané  becik sapatutnyané nganggén basa sané becik, sadarana, miwah nénten nganggén istilah-istilah asing. Soroh materi sané kaunggahang ring dharma wacana madasar antuk ajahan agama, adat lan budaya.

 

2.      Wangun Dharma Wacana

Dharma Wacana kawangun antuk tigang (3) paletan sakadi:

a.       Pamahbah ketah ngunggahang:

-          pangastungkara utawi pangastawa

-          ngwangiang tamiu utawi sang atiti

-          angayu bagia majeng Ida Hyang Widhi

-          Nyinahang raga lan nyinahang murda

b.      Daging

-          anut ring bantang tur sinah tetujonnyané

-          dulurin antuk kutipan sloka, cerita itihasa

c.       Pamuput

-          pacutetan bantang dharma wacana

-          kasuksman (amanat) anut ring bantang miwah sang mireng

-          pangaksama, atur suksma lan parama santih


3.      Tatacara Madharma Wacana

Wénten makudang-kudang tata cara madharma wacana inggih punika:

Ø  Spontan

Metoda spontan punika sang sané madharma wecana sampun uning inti utawi daging naskah dharma wacana punika.

Ø  Madue utawi nganggen teks

Metoda punika  sang sané madharma wacana sampun madué teks sakéwanten durung madué pengalaman madharma wacana punika mawinan téks kawacén sekadi sané sampun kasiagayang.

Ø  Memoriter

Naskah dharma wacana sampun kasiagayang raris kaapalang olih sang sané madharma wacana.

Ø  Ekstemporan

Ring metoda puniki, sang sané madharma wacana maktayang unteng-unteng napi sane pacang katlatarang, raris kalimbakang sajeroning madharma wacana.

 

4.      Ngripta Dharma Wacana

Ri sampuné muguhang bantang (téma) reriptayan, sang pangripta raris:

1.      Ngruruh tur ngwacén buku-buku sané kanggé babon (sumber)

2.      Mupulang, ngringkes data-data sané kaperluang

3.      Ngripta bah bangun (kerangka dasar) dharma wacana

4.      Nglimbakang bah bangun dados dharma wacana

5.  Nyurat naskah dharma wacana antuk basa sederana, mangda sang mireng dangan ngresepang dagingnyané

6.      Ngunggahang kutipan saking ajah-ajahan sastra, itihasa, msl

7.      Bebaudan sané kaunggahang nudut tur anut ring bantang dharma wacana

8.      Nénten ngwetuang rasa salit arsa

9.      Panjang naskahnyané anut ring galah sané kasediang

5.        Tetikesan Dharma Wacana

Mangda napi sane kawedar ring dharma wacana prasida nudut kayun sang sane mirengang, sane madharma wacana patut taler nguratiang tetikesan mapidarta inggih punika

a.         Wicara

Inggih punika kawagedan ngeninin indik topik utawi tema sane kabaktayang mangda  prasida nudut kayun sang sane mirengang.

b.        Wiraga

Inggih punika semita, laras, agem, utawi bahasa tubuh sang sane maktayang dharma wacana punika.

c.         Wirama

Inggih punika tata suara sane mapaiketan ring suara utawi vokal miwah intonasi sane anut ring punggelan lengkara mangda kapireng lengut.

d.        Wirasa

Inggih punika rasa penghayatan ritatkala maktayang dharma wacana  mangda daging dharma wacanane punika prasida nuek pikayunan sang sane mirengang.

No comments:

Post a Comment