expr:class='"loading" + data:blog.mobileClass'>

Materi Drama

 

DRAMA

1.      Teges Drama

Kruna drama mawit saking Basa Yunani ‘dram’, sane mateges parisolah. Drama inggih ipun susastra sane marupa sasolahan, tingkah laku ngundukang pratingkah manusa, tur nganggen basa anggena matutur-tuturan. Drama Bali inggih ipun drama sane nganggen basa Bali, anggena nekedang reraosan. Drama mateges lelampahan, paigelan, sandiwara. Drama sajeroning Kasusastraan Bali kepah dados kalih (2) soroh luiré:

a.       Drama Bali Anyar (modern)

b.      Drama Bali Purwa (tradisional)

 

2.      Drama Bali Purwa (Tradisional)

Drama Bali Purwa (Tradisional) inggihan drama sane nyritayang paindikan aab jagat duké dumun. Drama puniki taler kaparinama drama Bali klasik marupa soroh drama (lelampahan) sane nyatuang indik satua puri (istana), aab gumine sane ilu, tur nganggen gong, gegendingan, miwah busana Bali (kamben, udeng, keris, senteng, saput, msl).

Cecirén drama Bali Purwa minakadinipun:

-          Bantang caritannyané indik aab jagaté dumun makadi: nyritayang raja, déwa, wayang, babad, parwa, buron, msl.

-          Nénten wénten naskahnyané.

-          Nénten madrebé sutradara kadi drama Bali anyar.

-          Nénten nyinahang paséngan pangarangnyané.

-          Kalanganné nganggé rangki, trongking miwah langsé.

-          Nganggé gambelan gong anggena ngrameang lelintihan/lelampahan.

-          Panganggé praginanné kadi iluné (tradisonal).

-          Ring asapunapiné nganggé sarana tapel.

-          Madaging gegendingan (tembang).

-          Sang pragina dados mareraosan sareng para penonton (sang ngaksi).

Conto:

1.      Arja :

a.    Arja Pakangraras

b.    Arja Cupak Grantang

c.    Arja Pajang-Mataram

2.      Gambuh:

a.    Gambuh Raja Lasem

b.    Gambuh Dalem Bungkut

c.    Gambuh Dalem Dimade

3.      Wayang Wong:

a.    Ghatotkasa Sraya

b.    Prabu Salya

c.    Sang Prabu Parikesit

4.      Prembon:

a.    Prembon Mayadanawa

b.    Prembon Utusan Patih Ularan

c.    Prembon Puputan Badung

5.      Sendratari:

a.    Ramayana

b.    Kresna Duta

c.    Wirata Parwa

Di Bali soroh arja, gambuh, prembon akehan masesolahan nganggen topeng. Soroh topeng Bali punika wenten 3 soroh, sekadi :

a.    Topeng Panca

Sekaa igel sane madue pragina wantah lalima nanging mangkin sampun wenten topeng Sapta sane pragina pepitu. Upama : Topeng ring Batuan, Blahbatuh, Singapadu, msl.

b.    Topeng Pajegan

Topeng sane pidagingane nyaritayang indik sejarah topeng ring Bali. Topeng puniki nyaritayang indik agama. Upami : Topeng Sidakarya, Topeng Wali.

c.    Topeng Prembon

Prembon utawi drama tari topeng puniki taler kaparinama arja. Arja embas warsa 1940 ring Badung karintis olih wayan Geria sareng I Made Kredek. Praginane : Dalem, Galuh, MAntri, Desak, Penasar (Punta Kertala, msl).

 

3.      Drama Bali Anyar (Modérn)

Drama Bali anyar, drama sane bantang caritanné kambil sakin kahanan urip sadina-dina sane wénten ring pakraman. Ring asapunapiné ngojarang indik kauripan modern. Drama Bali modern puniki matiosan (mabinayan) ring drama Bali tradisional. Binan Drama Bali tradisional sareng drama Bali Anyar (modern) makeh pisan.

A.    Cecirén Drama Bali Anyar

1.      Unteng caritané ngindikang kahanan kauripan sadina-dina.

2.      Wenten naskahnyane.

3.      Praginané ketah kabaos tokoh.

4.      Tetindakane madasar sakadi polahe sujati (kenyataan), nenten madasar tanjek gong.

5.      Wénten sutradara sane ngaryanang lelampahan, ngrereh miwah ngurukang pragina kantos dramané sida kasolahang.

6.      Nganggen tutur (dialog) sakadi anak mareraosan ring polahe sujati (kenyataan).

7.      Busanannyané nganutin wewatekan pragina.

8.      Indik musik pangiring, boya ja nganggé gamelan kémanten, nanging ring asapunapiné marupa kolabirasi musik.

9.      Dékorasi (payasan) panggung manut sakadi kahanan ceritanipun.

10.  Drama Bali anyar katahnyané nganggé tata lampu. Matetujon ngambarang kahanan paletan carita.

11.  Sang pragina tan dados mareraosan sareng para panonton (sang ngaksi).

B.     Pidabdab Ngwangun Drama

Sajeroning ngwangun drama wénten makudang-kudang piranti sane kasiagayang makadi:

1.      Sutradara. Swaginané ngripta carita, milih tur nugesang (menetapkan) pragina (tokoh), ngurukang pragina, kantos dramané sida kasolahang.

2.      Pragina. Tokoh sane pacing mraginaang pamargin carita. Wénten makudang-kudang pragina. (1) Pragina Utama (protagonist/tokoh utama), (2) Pragina Patungkas (tokoh antagonis), (3) Parekan (tokoh pembantu), (4) Pragina Panegep (tokoh pelengkap). Soang-soang tokoh maderbé cecirén, wewatekan sane mabinayan.

3.      Naskah carita inggihan reriptayan lelampahan drama sane jaga kasolahang.

4.      Genah. Tatkala masolah pragina patut ngwikanin tata genah malinggih, ngadeg miwah sane lianan mangda becik kakantenang olih panonton.

5.      Kalangan utawi panggung. Pepayasan (dékorasi) panggung sajeroning drama Bali anyar kakaryanin sakadi kahanan caritannyané.

6.      Penonton. Sami piranti drama, ngeninin tata panggung, tata lampu, tata bebaosan miwah busana kaptiang ngwantu panonton nelebang carita drama inucap.

C.     Tata Cara Nyolahang Drama

Mangda sesolahan dramané sida ngulangunin, sang mapauruk drama patut teleb sajeroning wewatekn pragina, asapunika taler indik pasemon, pangrasa lianan. Ketahnyané paurukan ngeninin drama kapucukin olih sang sane waged indik drama, lumbrah kawastanin sutradara.

Wénten makudang-kudang paletan paurukan nyolahang drama, luiré:

1.      Ngwacén naskah carita mangda pateh muah tetuek caritané sida karesepang olih sang sane pacing nyolahang.

2.      Ngwacén naskah drama manut dudonan pragina soang-soang.

3.      Ri kala ngwacén semuné patut nganutin kahanan pragina sanv kapraginaang.

4.      Ngapalang tur ngwiragaang naskah manut semu, semita, wewatekan, soamg-soang pragina.

5.      Nyolahang drama ring panggung manut naskah sane sampun kasiagayang.

D.    Bebaosan sajeroning nyolahang drama

Manut wastannyané drama bali anyar, wantah drama sane bebaosannyané nganggé Basa Bali. Sampun kauningin Basa Bali makéh polih pacampuh saking basa daérah tios, basa nasional miwah basa asing. Pateh ring lelampahan drama Bali purwa, bebaosan sajeronig drama Bali anyar taler nginutin sor singgih basa. Tatkala mabaos praginané patut nganutin kahanan bebaosan sang kapraginaang, sakadi: (1) sapasira sane kairing mabaos, (2) dija genah bebaosanné, miwah (3) sapunapi kawéntenannyané tatkala mabebaosan. Patut kauratiang bebaosané mangda yukti-yukti sakadi sekala (alamiah), nénten kadi ngapalang.

Conto karya Drama Bali Modern :

1.    Gede Dharma : Kobaran Apine, Aduh Dewa Ratu, Ki Bayan Suling

2.    Ketut Aryana :  Nang Kepod

3.    Putu arya Semadi : Palakarma

 

 

No comments:

Post a Comment