expr:class='"loading" + data:blog.mobileClass'>

I TRUNA TUA




Satua I Truna Tua. Ada tuturan  satua anak truna tua, ya anak ja mulan ngelah tur jemet pesan kone ya maabian-abianan. Di kubunne ngae kone ya tataman bunga-bungaan misi telaga mapancoran, yehne ning pesan.  Asri pesan kone tatamanne I Truna Tua, punyan bunganne sedeng nedenga mabunga tur bonne miik malimpugan, nganti nganteg ka kadewatan, kone bon bunganne. Jani kacrita watek dadarine di suargan, mapaitungan ajaka timpalne lakar tuun kayeh di tamanne I Truna Tua. Ngandika dadarine ane paling duura, ane madan dadari Suprabha. “Adi-adi pada ajak makejang dong aeng ja miik bon bunganne I Truna Tua, jalan ja kema kayeh nyanan petenge lan.” Keto abetne dadari Suprabha, nyak kone pada timpalne lakar kayeh kema.
Kacrita suba peteng, tuun lantas dadarine makejang ngojog tatamanne I Truna Tua, ditu lantas kayeh ajaka makejang. Suud pada kayeh, lantas ngalap bunga. Suba pada med malali-lali ditu, makaburbur kone makeber mantuk ka kadewatan. Kadung demen dadarine kayeh di tatamanne I Truna Tua, teka sabilang peteng kone kema makayeh. Suud kayeh ngalap bunga kone lantas ajaka makejang. Jani kacrita I Truna Tua, wireh sapeteng-peteng bunganne ilang, lantas intipa kone, mengkeb ya di bete di samping kubunne. Kacrita suba tengah lemeng, tingalina lantas dadari paceburbur ajaka papitu, ngojog di talagane. Ditu kone dadarine pada kayeh, ngelus panganggo, engsu-engsutanga di punyan bungane, lantas kayeh di pancorane. “Beh nenenan nengalih bungane sai-sai lesag bana. Bakal kilit ja bajune abesik, bakal engkebang, kenken ya lakara.” Keto kenehne I Truna Tua , lantas kilita bajun dadarine abesik aji joan. Lantas engkebanga di glebegne anggona dasar padi. Ojoga kone bajun dadarine Suprabha ne bakatanga.
Jani kacrita dadarine suba pada suud kayeh, lantas pada nyaluk baju. Nu kone dadari Suprabha dogen kileng-kileng ngalih-alihin baju. Wireh makelo suba antianga dadari Suprabha teken timpalne, tusing masi bakatanga bajune, lantas kalaina dadari Suprabha ajaka makejang mantuk ka kadewatan. Nu kone dadari Suprabha padidian ditu ngalih-alihin bajune. “Dong nyen sih ngengkebang bajun tiange, dong uliang ja apang tiang nyidayang mulih.” Keto abetne dadari Suprabha, tampi tani tawanga kone teken I Truna Tua, lantas ya gending-gending. “Nah ne apa ada anak”, keto abetne dadari Suprabha. “Jro ne ngengkebang bajun tiange nggih, uliang ja, baang tiang ngodalang. “Masaut lantas I Truna Tua ngawe tandruh. “Dados meriki ragane nakonang baju ka kubun tiange. Raga istri bin paragayan lantas, kene peteng.” Masaut dadari Suprabha, “tiang dadari uli suargan, i tunian ajak liu ja tiang meriki, kalaina ya suba teken timpal tiange, kene bajun tiange ilang, kenkenang tiang makeber. Jro ne ngambil bajun tiange nggih, dong uliang ja nika, nyanan silurin ja nika aji mas ambul sendine, yan aji pipis, nyanan abaanga ja nika mai.” Masaut I Truna Tua. “Tiang tusing ngengkebang baju, apa nyen uliang  tiang.” Keto abetne I Truna Tua, masih pituiyanga teken dadari Suprabha. I Truna Tua kereng masih tusing ngaku, kanti suba das lemah kone nu dogen makecantean, lantas lemesina kone dadarine nagih anggona kurenan, teken I Truna Tua, kene kone abetne. “Sapuniki ja suba, ragane masih tusing nyidaang mantuk ka suargan, ban bajun ragane ical, deriki ja suba ragane bareng nemu suka duka ajak tiang, bawakne ragane lakar anggon tiang kurenan.” Keto abetne I Truna Tua. Kablet kone dadari Suprabha suba tusing ngelah itungan, nyak lantas dadari Suprabha makurenan teken I Truna Tua.
Nah suba kone makurenan, nyumingkinang kone jemetne I Truna Tua maabian. Sabilang semengan ka abian kone ya, tengai tepet mara kone teka. I Suprabha ja seleg pesan kone ngayahin I Truna Tua. Makalah dogen kurenanne ka abian, nyemak kone ya padi akatih di glebegne, ento kone jakana, dadi suba nasi akus-kusan. Sai-sai kone i Suprabha nyakan padi akatih-akatih, ngon kone I Truna Tua ban kurenane tusing taen nebuk ngalesung dadi sai-sai nepukin nasi asokasi-asokasi. Delokina padinne di glebegne, tileh kone nu, ane telah tusing lebian teken akatih. Kacrita suba kone makelo makurenan, ngelah kone I Suprabha panak tatelu luh-luh. Ne paling keliha madan Ni Wayan Sekar, adinne Ni Made Bunga, ane paling cerika madan kone Ni Nyoman Ratna.
Gelising satua, sedek dina anu, semengan sedekan I Suprabha nongosin jakan, makita kone ya masakit basang. Dadi nujuang kone kurenane dogen jumah, pianakne makatatelu tusing ada, yan ija kone lakuna malali, kurenanne lantas kaukina tondena nongosin jakanne. “Bapanne-bapanne, tongosin ja jakane akejep, icang makita masakit basang. Nyanan da nyen ungkab-ungkabina.” Nyak kone ane muani nongosin jakan ane luh pesuan kone lantas. “Ne kene masih dadi tusing baanga ngungkabin jakane, tegarang ja bakal ungkabin, apa ya misi.” Keto keneh ne I Truna Tua lantas ungkabanga kone jakanne. Nota lantas padi tuah akatih, misi kuskusane. “Beh ne kene ne. Padi akatih-akatih jakana sai-sai, beneh ya tusing taen nebuk.” Keto abetne I Truna Tua, buin lantas tekepina jakanne. Ne suba kone keto, teka lantas I Suprabha, ia lantas buin nongosin jakanne. Dening maan ungkabina teken I Truna Tua jakane, apa tusing lebeng-lebeng. Punah kone suba, tileh padinne tusing nyak dadi nasi. Matakon lantas I Suprabha teken kurenanne. “Bapanne-bapanne, maan ngungkabin jakane.” “Maan”, keto pasaut kurenanne. “Beh, amonto ne orain, tusing baang ngungkabin, masih ungkabina. Sakeng bapanne mabudi apang enggal telah ja padinne. Nah uli jani bakal sai-sai tebuk padinne, apang enggal san telah.” Keto abetne I Suprabha, mendep dogen kone I Truna Tua. Nah kacrita nebuk dogen kone I Supraba sai-sai, makelo-kelo nu padine tuah atenah-atenah, ane neteh bajune dogen kone nu.
Buin maninne, ya mara ukana tuunanga totonan, ya bakatanga lantas bajune. Apa buung I Suprabha nuunang padi, ngenggalang lantas ia tuun. “Nah jani te bakat bajune, jani gantinne i dewek nyidaang mulih ka kadewatan.” Keto kenehne I Suprabha, lantas ya moraan teken kurenanne. “Bapanne-bapanne, mai ja negak malu.” “Apa sih ada itungang.” Keto kone abetne muani. “Ne ne, icang lakar ngalain bapane mulih ka kadewatan, bawakne icang suud ngayahin bapanne, da bapane sebet, jeneng tuah amonean utang karman icange makurenan teken bapane. Ne ada tumbuh anak cerik tatlu, melah-melahang men, eda pati muen-muena. Nah lamun bapane nepukin kakewehan, acep dogen icang, ditu ada lakar utusan icang mai teka tken bapane.” Keto abetne I Suprabha, I Truna Tua kereng kone tusing maang ane luh ngalin, masih marereng I Suprabha.
Kacrita makeber kone suba I Suprabha mulih ka kadewatan. Ngeling lantas pianakne makejang ban kalaina teken memene. Jani tuyuh kone I Truna Tua nyakan, ngempu, tusing kone pati maan kabian. Kacrita jani Men Baluan, teka padalema kone I Truna Tua, tusing ada ngempuang pianakne, kema lantas ya nagih ngayahin I Truna Tua. “Truna tua - Truna tua, dong padalem ja I Truna Tua, kene padidiana nyakan, len pianak tatluan sing ada ngempuang, icang ja suba anggon pangayah dini nah.” Nah gelising satua, nyak kone I Truna Tua nganggon Men Baluan kurenan. Mara jani lasian I Truna Tua, maan ya nelok-nelokin pabianne kapah-kapah. Men Baluan sabilang sanja kaabian kone ya ngebet keladi, semengan adepa kone ka peken. Sai-sai Men Baluan ngadep keladi. Sekat ya ngadep-ngadep keladi, mapungkusan Men Keladi. Mara-marane Men Keladi ditu, jemet pesan ya ngempu panak kawalone, suba maklo-kloan ngangsan tusing kone karuan-karuananga. Mampah madaar mampah tusing panakne I Truna Tua, suba tusing runguanga teken Men Keladi. Yan I Truna Tua tusing jumah, pianakne amul-amula dogen, temaina baanga munyi jele-jele. Yan anake cerik nagih nasi, nasinne adukina kone oot, ento lantas baanga pianakne. Sai-sai kone keto, sabilang I Truna Tua tra jumah, adukina oot dogen nasine ane baanga panakne. Ento ane paling cerika kone kereng nyadu-nyaduang teken bapane.
Welanga dogen lantas Men Keladi teken kurenane. Dening sai-sai I Nyoman Ratna nyaduang meme kualone, pedih gati kone Men Keladi, lantas ajakina pianakne makatatlu ka kayehan. Cning-cning, jalan kayeh ka tukad lan cning. Dening bes takut pianakne, nyak kone pianakne makejang. Nyemak kone Men Keladi tiuk, lantas majalan atehanga pianakne. Matakon Ni Wayan Sekar teken memene. “Meme, dadi meme ngaba tiuk kayeh.” “Sambilang ngalih be kal jukut apa nyanan, paku, apa ja nyanan nepuk.” Keto abet memene, mendep kone Wayan Sekar, gelengange lantas ibane majalan. Suba teked di tukade, suba pada ngembus kamen pianakne lakar kayeh, lantas saupa kone I Nyoman Ratna teken memene. “Nah jani mati dosan sigane kereng masadu.” Keto abetne Men Keladi, kamemegan kone embokne makadadua. Tegakina lantas tangkah I Nyoman Ratnane teken memene, lantas seluha matane makadadua aji tiuk, entunganga lantas I Nyoman Ratna di awungane.
Jrit-jrit I Nyoman Ratna ngeling naanang sakit, pati grepe ngasisiang, suba teked di sisi, tinjaka lantas teken memene. “Mabudi kija siga Ah? Mabudi mulih masadu teken bapan sigane? Kenkenang siga mulih? Celekotokan sigane suba seluh kai.” Ento embok-embokne makadadua ngeling kone pagrong madalem adinne. “Mendep siga.” Ketoanga embok-embokne teken memenne. Jalan mulih kalain cicing I Ratnane, nyanan da ngorahanga teken bapanne. Yan lejeh ngorahang, tuting nyai payu kulakin matanne. Gelekanga lantas lingne Ni Wayan Sekar ajaka Ni Made Bunga, tur suba kone ngamulihang ajaka tatelu. Kacarita suba neked jumahne, matakon lantas bapanne teken panakne. “Cening, cening, dija adine dadi tusing bareng mulih?” Masaut pianakne. Itunian anak makelieng di bete, mara alih tusing ada. Dulurina lantas teken Men Baluan omong pianakne. “O, anak tuah akliengan gati jeg suba ilang meh memenne jenenge ajaka ka kadewatan.” Keto abetne Men Baluan, teka jeg guguna kone teken I Truna Tua.
Kacarita buin maninne, suud Men Baluan nyakan lantas ka peken kone ia ngadep keladi. Mara makalah Men Baluan ka peken, mapaitungan lantas Ni Wayan Sekar ajaka adinne. “Made, Made, kadung i meme sing jumah, jalan ja abaang nasi I Nyoman lan. Padalem gati ja ia uli ibi sanja tra kena nasi.” “Jalan akesep ke ditu nah, nyanan tawanga teken i meme nyen.” Keto abet adinne, lantas ngaput kone Ni Wayan Sekar nasi menggal-enggalan, lantas majalan ajaka adinne ka aungane. Teked ditu, kaukinne lantas adinne, Ni Nyoman Ratna. “Nyoman, Nyoman mai ka sisi.” Mara dingeha munyin embokne teken Ni Nyoman Ratna, ngenggalang lantas ia ngasisiang grepe-grepe. Suba neked di sisi Ni Nyoman Ratna, saupa lantas teken Ni Wayan Sekar singala, pangelingina ajaka dadua. Ne embok ngabaang nyai nasi, madaar malu. Sopina kone Ni Nyoman Ratna teken embokne. Suba suud madaarin, ngomong kone Ni Wayan Sekar. “Nyoman sabuk emboke keles, tuun malu nyai.” Nyak kone tuunanga adinne. Mara tuun Ni Nyoman Ratna, palaibina lantas teken embokne. Ngeling kone lantas Ni Nyoman Ratna buin macelep ka awunganne. Buin maninne disubanne memenne ka peken, buin kone abaanga nasi Ni Nyoman Ratna teken embokne.
Kacarita suba neked ditu, makaukan lantas ajaka dadua. “Nyoman, Nyoman, mai ka sisi madaar.” Mara dingeha munyin embokne teken Ni Nyoman Ratna, pati gadab lantas ia ngasisiang. Marasa dogen ia neked di sisi, saupa kone lantas teken embokne tur pangelingina. Sopina lantas adinne nasi. Suba suud embokne ngesopin, ngorahang kone deket uled. “Ne batis emboke deket uled cicing, tuun ja nyai malu. Keto abet embokne. Tuun kone Ni Nyoman Ratna. Mara dogen keles Ni Nyoman Ratna, palaibina lantas teken embokne. Ngeling kone Ni Nyoman Ratna buin macelep ka tengah awunganne. Buin maninne subane makalah memenne ka peken, buin kone lantas abaanga nasi Ni Nyoman Ratna teken embokne.
Kacarita suba neked ditu kaukinna lantas adinne. Suba ngasisiang adinne saupa lantas teken embokne singala tur pangelingina ajaka dadua. Suud padaarina mara nagih tuunanga, teka tusing nyak kone adinne tuun, nagih milu mulih. Orahanga deket lelintah kone batis embokne, tusing masih nyak Ni Nyoman Ratna tuun. Orahanga kilit lelipi batisne, tusing masih nyak adinne tuun. Tekekanga gati kone bangkiang embokne melekor, suba tusing guguna ban suba sai-sai belog-beloga. Ngeling kone ditu di sisin awunganne marumpiuk ajaka tatelu. “Kenkenang nyanan abete yan tawanga i dewek mai teken i meme?” Keto kone abetne embokne makedadua.
Nah, gelising satua, tengai kone suba. Teka kone bapanne uli abian, memenne teka kone masih uli peken. Dening pianakne tusing ada makejang, ewa kone lantas bapanne ngibukang. “Ne kija i cening dadi tusing jumah makadadua memenne?” “Kija kaden, dugas kalain icang ka peken jemet makadadua mapalalianan.” Keto kone abetne Men Baluane. “Jalan ja alih, nyen buin juanga teken memenne ajaka ka kadewatan, jalan.” Majalan lantas ajaka dadua ngalih pianakne. Men Baluan takeha kone pianakne ngalih adinne ka awunganne. Jani impasina dogen kone tongosne Ni Nyoman Ratnane teken Men Baluan. Dening makelo bana ngalih-alihin, masih tusing tepukina, mapalasan lantas pajalane ngalih.
Lantas tepukina kone panakne teken I Truna Tua marumpiuk ajaka tatelu di sisin aunganne. Saupa lantas Ni Nyoman Ratna teken bapanne. “Ne nyen ngeneang nyai, Nyoman? Kaden bapa ja ajaka ka kadewatan teken memen nyaine.” Oraanga lantas saunduk-undukne teken panakne ane kelih-kelihan. Kangen pesan I Truna Tua madingehang tutur panakne ane kelih-kelihan, makadadua. Suba kone keto, sangkola lantas Ni Nyoman Ratna ajaka mulih, tututina teken Ni Wayan Sekar muah Ni Made Bunga. Suba neked jumahne dapetanga Men Baluan suba jumah. Tegakanga dogen Ni Nyoman Ratna, lantas jorjora Men Baluan teken  I Truna Tua jeg jagura cadikne Men Baluan macuah-cuah lantas bungutne pesu getih. Men Baluan duuh-duuh nakonang pelih, tusing runguanga teken I Truna Tua, gati kone ia ninjakin nyagurin. Suba med nyagurin, lantas sereda Men Baluan ajaka ka natahe kebusina, lima batisne tegula. Apang tusing dadi bana kija-kija. Ngarod-ngarod kone Men Baluan ngeling naanang sakit teken kebus.
Kacarita I Truna Tua ajaka panakne maling-lingan kangen teken Ni Nyoman Ratna kasakitan tra ningalin. Inget lantas I Truna Tua teken pabesen I Suprabhane dugase makiken ngalain. Ditu lantas I Truna Tua ngalempugang asep ngacep lad kurenanne. Kacarita dadari Suprabha di kadewatan, meles lantas pesu yeh telapakan limanne. “Ne nguda pesu yeh telapakan limanne? Kenken jenenga pianak gelahe di mercapada?” Keto kayunne dadari Suprabha, lantas kaukina I Gowak Putih. “Gowak Putih, Gowak Putih, kema tegarang iba tuun ka mercapada, tatasin panak niranne. Tuun lantas I Gowak Putih ngojog umahne I Truna Tua. Matinggah kone I Gowak di nebne. “Gowak-gowak.” Dening dingeha munyin gowake teken I Truna Tua, tuunan kone ya ka natahe. “Ye ne I Gowak Putih, ngenken jrone mai?” Masaut I Gowak. “Gowak nira utusan mai teken dadari Suprabha natasin okan idane.” Masaut I Truna Tua. “Nah lamun keto, kema jrone malipetan, aturang okanne Ni Nyoman Ratna, ulakina paningalane makadadua teken Men Baluan.” “Gowak-gowak.” Makeber lantas I Gowak ka kadewatan.
Teked di kadewatan, matur lantas I Gowak teken dadari Suprabha, ngaturang tingkah okanne di mercapada pada kasakitan. Ngandika dadari Suprabha. “Nah lamun keto, kema iba buin tuun, abaang panak nirane ubad. Ne lidi telung katih anggon mutputin, suud keto ne juuk linglang anggon meresin paningalanne makadadua. To Men Baluan, tunden men ngajak ka pempatan agunge ditu anggon dengdeng, apang asing teka anake ngiis-ngiis seka bedik.” Suba kone keto, tuun lantas I Gowak Putih, kema ka umah I Truna Tuane ngaba lidi muah juuk linglang.


Kacarita suba kone neked ditu I Gowak sapana lantas teken I Truna Tua. “Jro Gowak mara teka? Men ken-ken pangandikanne dadari Suprabha?” Masaut I Gowak. “Gowak, nira kapangandikaang ngubadin okan idane. Lenan teken ento, ada pangandikan ida, kandikayang ngencang Men Baluan di pempatan agunge, asing-asing anake teka tunden ngiis-iis seka bedik.” “Nah lamun keto lautang ubadin okan idane.” Keto abetne I Truna Tua, lantas kapiyutina Ni Nyoman Ratna aji lidi telung katih teken I Gowak, suud keto lantas peresina paningalanne makadadua aji juuk linglang. Mara peresina juuk linglang, waas lantas paningalanne Ni Nyoman Ratna, tileh buka jati mula, tuara ada nyang lad tatu. Suba waas paningalanne Ni Nyoman Ratna, makeber lantas I Gowak Putih ka kadewatan. Kacarita jani Men Baluan paida lantas teken I Teruna Tua ajaka ka pempatan agunge, ditu lantas janga asing anake teka tundena ngiis sakabedik. Tusing nganti a lemeng mati lantas Men Baluan. Suba mati Men Baluan, jani I Teruna Tua lega kone kenehne jumahne ngajak panakne, tur ia masasat lakar tusing ngalihang pianakne meme koalon buin. Puput

No comments:

Post a Comment